6.2.2 कक्षा- षष्टी, विषय:- संस्कृतम्, द्वितीय: पाठ: (शब्दपरिचयः -2 ) Class-6th, Subject-Sanskrit, Lesson-2 ( ShabdParichaya - 2)
6.2.2 कक्षा- षष्टी, विषय:- संस्कृतम्,
द्वितीय: पाठ: (शब्दपरिचयः -2 )
Class-6th, Subject-Sanskrit,
Lesson-2 ( ShabdParichaya - 2)
************************************
नमो नमः।
षष्ठकक्ष्यायाः रुचिरा भाग-1 इति पाठ्यपुस्तकस्य शिक्षणे स्वागतम् ।
अद्य वयं द्वितीय-पाठस्य अभ्यासकार्यं कुर्म: ।
पाठस्य नाम अस्ति
शब्दपरिचयः - 2
अहं डॉ. विपिन:।
************************************
1. (क) उच्चारणं कुरुत।
छात्रा लता प्रयोगशाला लेखिका
शिक्षिका पेटिका माला सेविका
नौका छुरिका कलिका गायिका
(ख) चित्रणि -दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
सूचिका पिपीलिका कुंचिका
द्विचक्रिका उत्पीठिका मक्षिका
अग्निपेटिका मापिका वीणा
2. (क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत-
यथा- क् + उ + र्+ उ + त् + अः = कुरुतः
उ + द् + य् + आ + न् + ए = उद्याने
स् + थ् + आ + ल् + इ + क् + आ। = स्थालिका
घ् + अ + ट् + इ + क् + आ = घटिका
स् + त् + र्+ ई + ल् + इ + ङ्+ ग् + अः = स्त्रीलिङ्गः/ स्त्रीलिंगः
(त् + र् = त्र)
म् + आ + प् + इ + क् + आ = मापिका
(ख) पदानां वर्णविच्छेदं प्रदर्शयत-
चटके = च् + अ + ट् + अ + क् + ए
धाविकाः = ध + आ + व् + इ + क् + आः
कुञ्चिका = क् + उ + ञ् + च् + इ + क् + आ
खट्वा = ख् + अ + ट् + व् + आ
छुरिका = छ् + उ + र्+ इ + क् + आ
3. चित्रं -दृष्ट्वा संस्कृतपदं लिखत-
पीठिका पेटिका नौका
चटका महिला मापिका
4. वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत-
एकवचनम् द्विचनम् बहुवचनम्
यथा- लता लते लताः (आ) (ए) (आः)
गीता गीते गीताः
पेटिका पेटिके पेटिकाः
खट्वा खट्वे खट्वाः
सा ते ताः
रोटिका रोटिके रोटिकाः
5. कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा वाक्यं पूरयत-
यथा- बालिका पठति। (बालिका/बालिकाः)
ति तः न्ति
आ ए आः
(क) अजेः चरतः। (अजाः/अजे)
(ख) द्विचक्रिकाः सन्ति। (द्विचक्रिके/द्विचक्रिकाः)
(ग) नौका चलति। (नौके/नौका)
(घ) सूचिका अस्ति। (सूचिके/सूचिका)
(ङ) मक्षिकाः उत्पतन्ति। (मक्षिकाः/मक्षिके)
6. सा, ते, ताः इत्येतेभ्यः उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा- लता अस्ति। - सा अस्ति। सा- आ ते- ए ताः- आः
लता- आ लते- ए लताः- आः
(क) महिलाः धावन्ति। - ताः धावन्ति।
(ख) सुधा वदति। - सा वदति।
(ग) जवनिके दोलतः। - ते दोलतः।
(घ) पिपीलिकाः चलन्ति। - ताः चलन्ति।
(ङ) चटके कूजतः। - ते कूजतः।
7. मंजूषातः कर्तृपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
लेखिका बालकः सिंहाः त्रिचक्रिका पुष्पमालाः
(क) पुष्पमालाः सन्ति।
(ख) बालकः पश्यति।
(ग) लेखिका लिखति।
(घ) सिंहाः गर्जन्ति।
(ङ) त्रिचक्रिका चलति।
8. मंजूषातः कर्तृपदानुसारं क्रियापदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
गायतः नृत्यति लिखन्ति पश्यन्ति विहरतः
(क) सौम्या नृत्यति ।
(ख) चटके विहरतः।
(ग) बालिके गायतः।
(घ) छात्राः लिखन्ति।
(ङ) जनाः पश्यन्ति।
6.2.1
Comments
Post a Comment