6.12.2 कक्षा/ Class- VI/6 संस्कृतम्/ Sanskrit पाठ / Lesson- 12 आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः/ Aalasyam Hi Manushyaanaam Sharirastho mahaan RipuH

 6.12.2 कक्षा/ Class- VI/6 

   संस्कृतम्/ Sanskrit   

    पाठ  /  Lesson- 12

आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः/ 

Aalasyam Hi Manushyaanaam Sharirastho mahaan RipuH  

वयम् अभ्यासं कुर्म:   

1. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् एकपदेन  उत्तराणि यच्यन्तु ।

(क) भिक्षुक: किं करोति स्म?

(ख) कदाचित् तेन मार्गेणा क: आगच्छाति?

(ग) भिक्षुक: धनिकात् किम् इच्छति?

(घ) धनिक: भिक्षुकात् किं याचितवान्?

(ङ) सौभाग्येन वयं किं प्राप्तवन्त:? 

उत्तरम् 

(क) भिक्षाटनम् 

(ख) भिक्षुक:

(ग) प्रभूतं धनम्  

(घ) पादौ / हस्तौ/ शरीराङ्गानि  

(ङ) मानवजन्म 

2. अर्थोलिहिताना प्रश्नांनामू उत्तराकि 'आम्' अथवा 'न' इति पर्दैन लिखन्तु 

यथा  -ग्रामें कञ्चन भिक्षुक: आसीता आई

(क) भिक्षुक: उन्नत: दृढकाय: व आसीत

(ख) जना: तस्मै दण्ड अच्छानिता

(ग) भिक्षुक: प्रभूतं धनम् इच्छिता

(घ) भिक्षुक: धनिकाय पार्दै दाता

(ङ) भिक्षुक: भिक्षाटन त्याजाता 

उत्तरम्-

 (क) आम् 

(ख) न

(ग) आम्

(घ) न

(ङ) आम् 

3. अधोलिखितेषु वाक्येषु द्वितीयाविभक्ते: शब्दाना 

द्विवचने परिवर्तनं कृत्वा वाक्यानि लिखन्तु!

(क) आपणिक: अड्कनीं ददाति।

(ख) मातामही कथां  श्रावयति।

(ग) सैनिक: मां रक्षति।

(घ) कृष्ण: कन्दुकं  गृह्णाति। 

(ङ) छात्र: श्लोकं पठति।

उत्तरम्-

(क) आपणिक: अड्कन्यौ ददाति। 

(ख) मातामही कथे श्रावयति।

(ग) सैनिक: आवाम् रक्षति।

(घ) कृष्ण: कन्दुके गृह्णाति।  

(ङ) छात्र: श्लोकौ  पठति।

4. चित्रं दृष्ट्वा द्वितीयाविभक्ते: वाक्यानि रचयन्तु।

(i) बालिकाः .................... गच्छन्ति।

(ii) पक्षिण: .................... खादन्ति।

(iii) शिक्षक: ....................  पाठयति।

(iv) नर्तकी .................... धरति।

(v) अहं.................... स्वीकरोमि। 

उत्तरम्-

(i) बालिका: विद्यालयं गच्छन्ति।

(ii) पक्षिण: फलानि खादन्ति।

(iii) शिक्षक: पाठं पाठयति।

(iv) नर्तकी मालाम् धरति।

(V) अहम् लेखनीं/ कलमम् स्वीकरोमि।

कोळसे विधामानाना शब्दांना दिलीयाचिका

एक बबनरूपेश सह वाक्यानि लिखना

याच्या -भक्त: (देव) निर्माता भक्त देवें स्वत

(के) छात्रा: (ग्रन्थ) पर्वात

(ख) बालिका. (कथा) लिखता

(7) द्या (लेखनी) क्रीजाति

117. शिक्षक: (अस्पद्) पाठयति

15 अर्जुन (नदी) पश्यति

(21) पितामही (रजनी) आहेयति

11 8) आहे (पुष्पदू) तस्करोंपि

(जा) कृषक: (क्षेत्र) कर्ता

1 झ) पर्यटक: (कन्याकुमारी) गच्छंती

(ज) चित्रकार: (चित्र) रच्याति।

उत्तरम्  

(क) छात्र: ग्रन्थं  पठति । 

(ख) बालक: कथां लिखन्ति।  

(ग) रमा लेखनीं क्रोजाति

(घ) शिक्षक: माम् पाठ्यराति

(ङ) अर्जुन: नदीं पश्चात।

(च) पितामही रजनीं आह्यात

(छ) अहं त्वाम् तस्करोंमि।

(ज) कृषक: क्षेत्रं कर्जात।

(झ) पर्यटक: कन्याकुमारीं गच्छंती

(ञ) चित्रकार चित्रं रच्याति। 

6. द्वितीयाविभक्तेः एकवचनशब्दानां बहुबचने परिवर्तनं कृत्वा वाक्यानि रचयन्तु। 

यथा

 वयं सुभाषितं वदाम:।

वयं सुभाषितयानि वदाम:। 

उत्तरम् 

(क) अरुण: दूरवाणी: नयति।

(ख) पिता लेखनी: आनयति।

(ग) जननी पाकानि पचति।

(घ) मातामहः अस्मान् बोधयति।

(ङ) अग्रजा युष्मान् आह्वयति।

7. अधः प्रदत्तम् चित्रं दृष्ट्वा द्वितीयाविभक्ते: प्रयोगं कृत्वा 

 दश वाक्यानि रचयन्तु। 

(1) शिक्षक: छात्रान् योगासनं शिक्षयति।

(2) छात्रा: योगासनम् कुर्वन्ति।

(3) छात्रे भोजनं खादतः।

(4) एका छात्रा जलं यच्छति।

(5) ते मिलित्वा भोजनं खादतः। 

(6) एक: बालकः कन्दुकम् क्षिपति।

(7) बालका: कन्दुकक्रीडाम् क्रीडन्ति।

(8) बालक: संगणकं पश्यति।

(9) विद्यालये विशालं क्रीडाक्षेत्रं अस्ति।

(10) विद्यालये उन्नता: वृक्षा: सन्ति।