Skip to main content

Posts

Showing posts from February, 2021

उपसर्ग – Upsarg

  उपसर्ग – Upsarg (Sanskrit Vyakaran) उपसर्ग ऐसे शब्दांश हैं, जो किसी शब्द के पूर्व जुड़ कर उसके अर्थ में परिवर्तन कर देते हैं या उसके अर्थ में विशेषता ला देते हैं।  Prefix (उपसर्ग – Upsarg) is a word that comes before the stem of a word, here a Hindi word. They are used to alter the meaning of a word. Study of prefixes is important as it can help us to determine the meaning of a given word. In Hindi, there are various types of suffixes which include prefixes from Sanskrit (संस्कृत) and Hindi. Prefixes from Sanskrit are very important as most of the Hindi words are words which have been derived from Sanskrit words. Study of these prefixes will not only be helpful for Hindi learning but will also shed light on the linguistic connection between Sanskrit and Hindi. Prefix / Meaning /           Example /        Words 1) अ (a) / नहीं (nahi – not)   /अज्ञान (agyan – ignorance), अभाव (abhaav – lack) 2) अति (ati)अधिक (adhik – more, much) अत्याचार (atyaachar – oppression), अत्यधिक (atyaadhik –

7.15.2 कक्षा- सप्तमी, विषय:- संस्कृतम् पञ्चदशः पाठः (लालनगीतम्) अभ्यासः Class- 7th, Subject- Sanskrit, Lesson- 15 ( LaalanGeetam) - Abhyaas

  7.15 .2  कक्षा- सप्तमी ,  विषय:- संस्कृतम्     पञ्चदशः  पाठः ( लालनगीतम् )   अभ्यासः Class- 7th, Subject- Sanskrit, Lesson-  15  ( LaalanGeetam) - Abhyaas        ************************************ नमो नमः।   सप्तमीकक्ष्यायाः रुचिरा भाग- 2  इति पाठ्यपुस्तकस्य शिक्षणे स्वागतम्।   अद्य वयं   पञ्चदशः -पाठस्य अभ्यासकार्यं कुर्म: ।    पाठस्य नाम अस्ति -                               लालनगीतम् अहं डॉ. विपिन:।          ************************************     पञ्चदशः  पाठः ( लालनगीतम् ) अभ्यासः ( Exercise)  प्रश्न 1 :  गीतं सस्वरं गायत।  उत्तराणिः दिए गए गीत को स्वर में गाइए। प्रश्न 2 :  एकपदेन उत्तरत- (क) का विहसति? (ख) किम् विकसति? (ग) व्याघ्रः कुत्र गर्जति? (घ) हरिणः किं खादति? (ङ) मन्दं कः गच्छति? उत्तराणिः (क) धरणी विहसति।  (ख) कमलम् विकसति। (ग) व्याघ्रः विपिने गर्जति। (घ) हरिणः नवघासम् खादति। (ङ) मन्दं उष्ट्रः गच्छति।  प्रश्न 3 :  रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-  (क) सलिले नौका सेलति।  (ख) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते। (ग) उष्ट्रः पृष्ठे भारं वहति। (घ) धावनसमये अश्वः

6.15.2 कक्षा- षष्ठी, विषय:- संस्कृतम् पञ्चदशः पाठः (मातुलचन्द्र) अभ्यासः Class- 6th, Subject- Sanskrit, Lesson- 15 ( MaatulChandrH) – Abhyaas

    6 . 15 . 2   कक्षा-  षष्ठी ,   विषय:- संस्कृतम्     पञ्चदशः  पाठः ( मातुलचन्द्र ) अभ्यासः Class-  6 th,  Subject- Sanskrit,  Lesson-  15  ( MaatulChandrH ) – Abhyaas        ************************************ नमो नमः।   षष्ठ कक्ष्यायाः रुचिरा भाग- 1   इति पाठ्यपुस्तकस्य शिक्षणे स्वागतम्।   अद्य वयं   पञ्चदशः -पाठस्य अभ्यासकार्यं कुर्म: ।    पाठस्य नाम अस्ति -                               मातुलचन्द्र अहं डॉ. विपिन:।          ************************************   पञ्चदशः पाठः ( मातुलचन्द्र ) अभ्यासः ( Exercise)    प्रश्न 1 :   बालगीतं साभिनयं सस्वरं गायत। उत्तराणिः  इसे विद्यार्थी स्वयं अभिनय करके गाएँ। प्रश्न 2 :   पद्यांशान्‌ योजयत-  मातुल! किरसि सितपरिधानम् ............................। तारकखचितं श्रावय गीतिम् .............................। त्वरितमेहि मां चन्द्रिकावितानम् ...........................। अतिशयविस्तृत कथं न स्नेहम् ............................। धवलं तव नीलाकाशः .................................। उत्तराणिः मातुल! किरसि कथं न स्नेहम् तारकखचितं चन्द्रिकाव

7.14.2 कक्षा- सप्तमी, विषय:- संस्कृतम् चतुर्दशः पाठः (अनारिकायाः जिज्ञासा) अभ्यासः Class- 7th, Subject- Sanskrit, Lesson- 14 (AnarikaayaaH Jigyasa) - Abhyaas

  7.1 4 .2  कक्षा- सप्तमी ,  विषय:- संस्कृतम्     चतुर्दशः पाठः ( अनारिकायाः जिज्ञासा ) अभ्यासः Class- 7th, Subject- Sanskrit, Lesson-  14  (AnarikaayaaH Jigyasa) - Abhyaas        ************************************ नमो नमः।   सप्तमीकक्ष्यायाः रुचिरा भाग- 2  इति पाठ्यपुस्तकस्य शिक्षणे स्वागतम्।   अद्य वयं चतुर्दशः -पाठस्य अभ्यासकार्यं कुर्म: ।    पाठस्य नाम अस्ति -                               अनारिकायाः जिज्ञासा अहं डॉ. विपिन:।          ************************************     द्वादशः पाठः ( अनारिकायाः जिज्ञासा ) अभ्यासः ( Exercise)  प्रश्न 1 : उच्चारणं कुरुत- मन्त्री      निर्माणम्                         भ्रात्रा कर्मकराः             जिज्ञासा             पित्रे भ्रातृणाम्            उद्घाटनार्थम्        पितृभ्याम् नेतरि     अपृच्छत्                         चिन्तयति उत्तराणि : विद्यार्थी इसका स्वयं उच्चारणं करें।   प्रश्न 2: अधोलिखितानां प्रश्नानां एकपदेन उत्तराणि लिखत- ( क) कस्याः महती जिज्ञासा वर्तते ? ( ख) मन्त्री किमर्थम् आ