Skip to main content

Posts

Showing posts from 2024

Lesson plan

 पाठ योजना (कक्षा 8 - संस्कृत).  पाठ: विद्याधनम् --- पाठ का सारांश (पाठाभिप्रायः) विद्याधनम् पाठे शिक्षाया महत्वं प्रदर्श्यते। अत्र विद्यायाः स्थायित्वं तथा धनस्य क्षणिकत्वं सूचितम्। विद्या मनुष्यस्य वास्तविकं धनं इति प्रतिपाद्यते, यः सर्वदा सहायकः भवति। --- दक्षताः/कौशलाः 1. पठन कौशलम् 2. श्रवण कौशलम् 3. लेखन कौशलम् 4. स्मरण कौशलम् 5. चिन्तन-मनन कौशलम् --- लक्षित अधिगम परिणामः 1. विद्यार्थी शिक्षायाः महत्वं बोधयिष्यन्ति। 2. पाठस्य मुख्यं सन्देशं अवगमयिष्यन्ति। 3. संस्कृत वाक्यरचनायाः अभ्यासं करिष्यन्ति। 4. पाठानुसारं स्वानुभूतिं व्यक्तं करिष्यन्ति। --- अनुभव आधारित अधिगम गतिविधिः 1. शिक्षायाः महत्त्वं सम्बन्धिनी कथा श्रवणम्। 2. प्रश्नोत्तर चर्चा। 3. विद्यार्थी समूहेषु पाठस्य मुख्यांशं प्रदर्शयन्ति। --- कला/खेल एकीकृत गतिविधिः 1. शिक्षायाः महत्त्वं प्रदर्शयन्तः चित्राणां निर्माणम्। 2. पाठस्य आधारं गृहीत्वा लघु-नाटिका प्रस्तुति। --- अधिगम संसाधन/प्रयुक्त TLM 1. पाठ-पुस्तकम् 2. चित्र-पत्रकानि 3. कक्षायां दृश्य-श्रव्य साधनानि 4. शब्दावली कार्डः --- अध्यापक निर्देशित, अध्यापक प्रद...

6.3 HHW अवकाश-गृह-कार्यम् (शीत-कालीन 50 दिन) Holiday Homework HHW (Winter Vacation 50 Days)

          अवकाश-गृह-कार्यम् (शीत-कालीन 50 दिन)  Holiday Homework HHW  (Winter Vacation 50 Days)                        कक्षा षष्टि 6  1) निम्न पाठात् प्रत्येक पङ्क्त्या कर्तृ (कर्ता), क्रिया, विशेषण -विशेष्य च पदानि चित्वा लिखत।  (निम्न पाठों की प्रत्येक पंक्ति से कर्ता तथा क्रिया शब्द चुन कर लिखें) पाठ 8 बुद्धि: सर्वार्थसाधका:   यथा-  पंक्ति संख्या / कर्तृ (कर्ता)/ क्रिया    1 2  पंक्ति संख्या / विशेषण -विशेष्य ।  बृहत् / लघुः। चषकः ।  1. कर्तृ (कर्ता), क्रिया च पदानि   https://sanskritprabha.blogspot.com/2020/09/blog-post.html  2) शब्द रूपाणि -  बालक, बालिका, पुष्पम्   3) धातु रूपाणि-      पठ धातु (चतुर्लकारेषु ) 92        4) (1-10) एकत: दश पर्यन्तं त्रिषुलिंगेषु संस्कृत संख्या लिखत।  (एक से लेकर दस तक की संस्कृत संख्या तीनों लिंगो में लिखिए)  5) स्व दैनिकदि...

7.3 HHW अवकाश-गृह-कार्यम् (शीत-कालीन 50 दिन) Holiday Homework HHW (Winter Vacation 50 Days) कक्षा सप्तमी 7

          अवकाश-गृह-कार्यम्  (शीत-कालीन 50 दिन)           Holiday Homework  HHW         (Winter Vacation 50 Days)                       कक्षा  सप्तमी 7 1) निम्न पाठात् प्रत्येक पङ्क्त्या कर्तृ (कर्ता), क्रिया, विशेषण -विशेष्य च पदानि चित्वा लिखत।  (निम्न पाठों की प्रत्येक पंक्ति से कर्ता तथा क्रिया शब्द चुन कर लिखें) 8 त्रिवर्णः ध्वज:,  13 अमृतं संस्कृतम्   यथा-  क्रम सं. ।  कर्तृ (कर्ता)।  क्रिया । विशेषण -विशेष्य। 1। सर:। अस्ति ।  2। हंसौ। निवसतः।  कर्तृ (कर्ता), क्रिया च पदानि   https://sanskritprabha.blogspot.com/2020/09/blog-post.html   2) शब्द- एतत् ( पु. स्त्री.), किम् शब्द् (पु, स्त्री)  93 3) धातु-  कृ (5 लकाराः)  पृष्ठ 98 4) संख्या वाचक पदानि 1-50  पृष्ठ 105...

8.3 HHW अवकाश-गृह-कार्यम् (शीत-कालीन 50 दिन) Holiday Homework (Winter Vacation 50 Days)

         अवकाश-गृह-कार्यम् (शीत-कालीन 50 दिन) Holiday Homework  (Winter Vacation 50 Days)                           अष्टमी    8th 1) निम्न पाठात् प्रत्येक पङ्क्त्या कर्तृ (कर्ता), क्रिया, विशेषण -विशेष्य च पदानि चित्वा लिखत।  (निम्न पाठों की प्रत्येक पंक्ति से कर्ता तथा क्रिया शब्द चुन कर लिखें) पाठ- 11 सावित्री बाई फुले  पाठ- 12 क: रक्षति का रक्षित:  2) शब्द-  अस्मद्, युष्मद् पृष्ठ 123,  किम् (पु, स्त्री, नपु.)। 3) धातु-        खाद् , इच्छ पञ्च-लकारेषु पृष्ठ 128   4) संख्या 1-100 पर्यन्तम्  पृष्ठ 131  एकत: चत्वार: पर्यन्तं त्रिषुलिंगेषु संस्कृत संख्या लिखत।  (एक से लेकर चार तक की संस्कृत संख्या तीनों लिंगो में लिखिए)  5) सत्र - २ इत्यस्य अभ्यास कार्यं लिखत स्मरणं कुरुत अवकाश पश्चात परीक्षा भविष्यति।  पाठ 8 तः आरभ्य प्रश्न    (सत्र दो के अब तक पढ़ाए हुए पाठों के अभ्...

6 पाठ योजना Lesson plan त्वं आपणं गच्छ Tvam Aap Anam Gatch

 6 पाठ योजना Lesson plan त्वं आपणं गच्छ Tvam Aap Anam Gatch  पाठ योजना कक्षा: vi पाठः: त्वं आपणं गच्छ ---  विशिष्ट अध्ययन लक्ष्य (Specific Learning Outcomes) 1. छात्राः संस्कृतभाषायाः सामान्य प्रयोगं तथा वाक्यनिर्माणं अभ्यासिष्यन्ति। 2. दैनिकजीवने व्यापारव्यवहारस्य (आपणं) महत्त्वं समझिष्यन्ति। 3. संस्कृत भाषायाम् वार्तालापकौशलं विकसितं भविष्यति। 4. विद्यार्थी सहयोगं, नेतृत्वं च जीवनमूल्यरूपेण समझिष्यन्ति।  --- २. अनुभवात्मक शिक्षणार्थ शैक्षिक युक्तयः (Pedagogical Strategies for Experiential Learning) 1. वार्तालाप अभ्यासः: आपणं गत्वा विक्रेतारं क्रेतारं च दर्शयन्ति। 2. चित्रप्रदर्शनः: आपणस्य विभिन्न दृश्यानि चित्रैः प्रदर्शयन्ति। 3. उदाहरणमूलक शिक्षणम्: पाठस्य वाक्यानि व्यवहारिक स्थितिषु प्रयुक्तानि। 4. रचनात्मक शिक्षणम्: छात्राः स्वं कल्पनां प्रयोग्य संस्कृत वार्तालापं निर्मीयन्ति। --- ३. व्यक्तिगत/सामूहिक क्रियाकलापाः (Individual/Group Activities / Experiments / Hands-on-Learning) 1. व्यक्तिगत कार्यः: छात्राः पाठे निर्दिष्ट वाक्यांशानां अभ्यासं कुर्वन्ति। 2. सामूहिक...

7 Lesson plan Sanskrit Vishvbandhutavam

Lesson Plan Class: 7th Subject: संस्कृत Topic: विश्वबंधुत्वम् Duration: 40 मिनट  --- 1. पाठ का सारांश (Gist of Lesson) विश्वबंधुत्वम् पाठ का मुख्य उद्देश्य छात्रों में वैश्विक भाईचारे, सद्भाव, और एकता का भाव विकसित करना है। यह पाठ मानवता की समानता, सहयोग और परस्पर समझ के महत्त्व को उजागर करता है।  --- 2. क्षमताएँ/कौशल (Competencies/Skills) भाषा कौशल (पढ़ने, लिखने, और बोलने की क्षमता) विश्लेषणात्मक और आलोचनात्मक सोच सह-अस्तित्व और सहयोग की समझ रचनात्मक अभिव्यक्ति --- 3. लक्षित अधिगम परिणाम (Targeted Learning Outcomes) छात्र पाठ का अर्थ और संदेश समझ सकें। संस्कृत भाषा में नए शब्द और वाक्य संरचना सीख सकें। विश्वबंधुत्व की भावना को व्यवहारिक जीवन में लागू कर सकें। --- 4. अनुभवात्मक अधिगम गतिविधि (Experiential Learning Activity) छात्रों को एक समूह में विभाजित करें। प्रत्येक समूह विश्वबंधुत्व के विचारों पर एक चर्चा आयोजित करेगा और अपने अनुभव साझा करेगा। एक 'विश्वबंधु' पोस्टर बनाना जिसमें सहयोग और समानता को दर्शाने वाले चित्र और विचार हों। --- 5. कला/खेल आधारित गतिविधि (Art/Sport Int...

8 Lesson Plan NEP, Sanskrit Class 8, Savitri Bai Phule

पाठ योजना: सावित्री बाई फुले (कक्षा VIII) Lesson Plan NEP,  Sanskrit Class 8,  Savitri Bai Phule  विषय: संस्कृत पाठ: सावित्री बाई फुले समय: 40-45 मिनट विशिष्ट शिक्षण उद्देश्यम्: 1. छात्राः सावित्री बाई फुले के जीवन व योगदानं संस्कृतं पठित्वा ज्ञास्यन्ति। 2. पाठस्य माध्यमेन छात्राः स्त्री-शिक्षायाः महत्वं अनुभविष्यन्ति। 3. संस्कृत भाषा में वाक्य रचना एवं शुद्ध उच्चारणं अभ्यासं करिष्यन्ति। --- शैक्षिक रणनीतयः (Pedagogical Strategies for Experiential Learning): 1. संवादात्मक पद्धतिः (Interactive Method): शिक्षकः पाठं प्रस्तुतं कुर्वन्ति, ततः छात्रैः चर्चां करिष्यन्ति। 2. प्रेक्षणात्मक अध्ययनः (Observation-based Learning): पाठानुसारं सावित्री बाई फुले के चित्रं अथवा वीडियों प्रदर्शयन्ति। 3. प्रायोगिक कार्यः (Experiential Learning): छात्रों द्वारा व्यक्तिगतं एवं समूहकार्यं आयोजनं। --- व्यक्तिगत/समूह गतिविधयः एवं प्रायोगिक शिक्षण: 1. व्यक्तिगतः: छात्राः पाठस्य संक्षेपं लेखं संस्कृतेन करिष्यन्ति। 2. समूहः: छात्रों द्वारा सावित्री बाई फुले के प्रमुख योगदानं मंच पर अभिनयं करिष्यन्...

6.9.2 कक्षा/ Class- VI/6 संस्कृतम्/ Sanskrit पाठ / Lesson- 9 यो जानाति सः पण्डितः / yo na Jaanati Saha PanditH

  6.9.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson- 9  यो जानाति सः पण्डितः / yo na Jaanati Saha PanditH वयम् अभ्यासं कुर्म:      १ पाठस्य आधारेण निम्नलिखित प्रश्नानाम् एकपदेन उत्तरं लिखन्तु।  क) भोजनान्ते पातु योग्यं किम्? ख सर्वदेवानां वन्दनीय: क:?  ग) जयन्तः कस्य सुत:? घ) लंड्कायां मिलित्वा कस्य पूर्णरूपम् अस्ति? उत्तरम्-  (क) तक्रम्  (ख) मृत्युञ्जय: (ग) इन्द्रस्य (घ) कुम्भकर्ण: २ पाठस्य आधारेण निम्नलिखितानां प्रश्नानाम् पूर्णवाक्येन उत्तरं लिखन्तु। (क)  विष्णुपदं कथं प्रोक्तम्? (ख) कस्य आदि: अन्तः च 'न' अस्ति? (ग) नरः काश्यां किम् इच्छाति? (घ) कुलालस्य गृहे अर्धं किम् अस्ति? उत्तरम्- (क) विष्णुपदं दुर्लभम् प्रोक्तम्। (ख) 'न्यनम्' अस्य पदस्थ आदिः अन्त च  'न' अस्ति।  (ग) नर: काश्यां मृत्युम्/ मोक्षम् इच्छति।  (घ) कुलालस्य गृहे अर्धं कुम्भं अस्ति।  ३. अधोलिखितानि शब्दरूपाणि पठन्तु अवगच्छन्तु स्मरन्तु च। ४ उदाहरणानुसारं वाक्यानि लिखन्तु...

6.8.2 कक्षा/ Class- VI/6 संस्कृतम्/ Sanskrit सप्तम / Lesson- 8 बुद्धि: सर्वार्थसाधिका: / Bhudhi Sarvarth Sadhika

  6.8.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        सप्तम /  Lesson- 8 बुद्धि: सर्वार्थसाधिका:  / Bhudhi Sarvarth Sadhika वयम् अभ्यासं कुर्म:      १ पाठस्य आधारेण अधोलिखिताना प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखन्तु। क) सरोवरस्य तीरे सुकोमलभूमौ बिलेषु के निवसन्ति? (ख) केषां परिभ्रमणेन शशका: क्षतविक्षता: मृताः च भवन्ति? (ग) शशकराज: कस्य समीपं गच्छति? (घ) के स्वमतं प्रकाशयन्ति? ङ) क: चन्दरं नमति? च) के सुखेन तिष्ठन्ति? उत्तरम्-  ( क) शशका: (ख) गजानाम्  (ग) गजराजस्य (घ) शशका: (ङ) गजराज: (च) शशका: २. पूणंवाक्येन उत्तराणि लिखन्तु। क) चन्द्रः कदा प्रसन्न: भवति? ख) सायङकाले केषां सभा भवति? (ग) शशका: किमर्थम् उपायं चिन्तयन्ति? (घ) चन्दर: केन नाम्ना प्रसिद्ध: अस्ति?  (ङ) आम् चन्द्रस्य दर्शनाय आवाम् अधुना एव सरोवरं प्रति चलावः" इति क: कथयति? उत्तर:  (क) यदा शशका: जीवन्ति तदा एव चन्द: प्रसन्न: भवति।  (ख) सायङ्काले शशकानां सभा भवति।  (ग) शशका: स्वरक्षार्थम् उपायं चिन्तयन्ति।  (प) चन्द्र: ...

6.7.2 कक्षा/ Class- VI/6 संस्कृतम्/ Sanskrit सप्त/ Lesson- 7 अतिथि देवो भव: / Atithi Devo Bhav

  6.7.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        सप्तम /  Lesson- 7 अतिथि देवो भव:  / Atithi  Devo Bhav  वयम् अभ्यासं कुर्म:      (क) राधिका कथं चलति स्म ? उत्तरः कूर्दमाना।   (ख)  कति अतिथयः सन्ति?  उत्तरः पञ्च ।  (ग) कां दृष्टवा शावकाः भीता: न भवन्ति ?  उत्तरः राधिकाम्।  (घ) मार्जा्या: कति शावकाः ? उत्तरः चत्वारः।  (ड) राधिका मार्जारये किं ददाति ? उत्तरः क्षीरम्।   च) चित्रवर्ण: क: अस्ति ? उत्तरः शबलः।  प्रश्न 2. पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखन्तु  (पाठ के आधार पर अधोलिखित प्रश्षं के उत्तर पूर्ण वाक्य में लिखिए |)  (क) मार्जारीशावकानां नामानि कानि ?  (ख) राधिका मार्जारीशावकान् किं पाठयति ?  (ग) विशिष्टा: अतिथयः के?  (घ) पितामही राधिकां किं वदति? (ड) मार्जारी कदा राधिकाया: पृष्ठत: आगच्छते ?  (च) मार्जार्या: शावका: कीदृशा: सन्ति? उत्तरः  (क) मार्जारीशावकानां नामानि तन्वी, मृद्...

6.6.2 कक्षा/ Class- VI/6 संस्कृतम्/ Sanskrit पञ्चम: पाठ:/ Lesson- 6 सः एव महान् चित्रकार:/ SaH Aiv Mahaan ChitrkaarH

  6.6.2 कक्षा/  Class- VI/6    संस्कृतम्/ Sanskrit      पञ्चम: पाठ:/  Lesson- 6  सः  एव महान् चित्रकार:/  SaH Aiv Mahaan ChitrkaarH वयम् अभ्यासं कुर्म:      १ (क) पुष्पाणि  (ख) हरितेन (ग) हरित: (घ) परमेश्वर: (ङ) चित्रवर्णाशुका: २ पाठस्य आधारेण प्रश्नानाम् उत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखन्तु । (पाठ के आधार पर प्रश्नों के उत्तर पूर्ण वाक्य में दीजिए।)  (क) आचायस्य प्रावारकस्य वर्ण: कः ?  उत्तरः आचार्यस्य प्रावारकस्य वर्ण: श्वेतः  (ख) कुत्र विविधेषु वर्णेषु पाटलपुष्पाणि सन्ति?  उत्तरः राष्ट्रपतिभवनस्य परिसरे विद्यमानम् अमृत-उद्याने विविधेषु वर्णेषु पाटलपुष्पाणि सन्ति । (ग) किं बहुवर्णमयम् इति मञ्जुलस्य अभिप्राय: ? उत्तरः इन्द्रधनुः बहुवर्णमयम् भवति इति मञ्जुलस्य अभिप्रायः । (घ) चित्रवर्णशुका: कीदृशा: भवन्ति ?  उत्तरः चित्रवर्णशुकानाम् पक्षाः नीलाः पीता: रक्ता:च भवन्ति । ड) कस्य कस्य वर्ण: कृष्णः? उत्तरः काकस्य पिकस्य च वर्णः कृष्णः। प्रश्न3. उचितवर्णेन सह शब्द योजयन्तु ।  (उचित रंग के साथ शब्...