6.4.2 कक्षा *षष्ठी* चतुर्थ: पाठ: (विद्यालय: - अभ्यासः ) Class 6th, Lesson - 4 ( VidyalayaH -Abhyaas)
6.4.2 कक्षा षष्ठी विषयः- संस्कृतम्
चतुर्थ: पाठ: (विद्यालय: - अभ्यासः )
Class 6th, Lesson - 4
(VidyalayaH -Abhyaas)
************************************
नमोनमः।
षष्ठकक्ष्यायाः रुचिरा भाग-1 इति पाठ्यपुस्तकस्य शिक्षणे स्वागतम् ।
अद्य वयं चतुर्थ-पाठस्य अभ्यासकार्यं कुर्म: ।
पाठस्य नाम अस्ति - विद्यालय:।
अहं डॉ. विपिन:।
************************************
अभ्यासः
प्रश्न 1: उच्चारणं कुरुत |
एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
अहम् (मैं) आवाम् (हम दोनों) वयम् (हम सब)
माम् (मुझको) आवाम् (हम दोनों को) अस्मान् (हम सब को)
मम (मेरा) आवय़ोः (हम दोनों का/ के/की) अस्माकम्(हम सबका)
त्वम् (तुम) युवाम् (तुम दो) यूयम् (तुम सब)
त्वाम्(तुम को) युवाम्(तुम दोनों को) युष्मान् (तुम सब को)
तव (तेरा) युवयोः (तुम दोनों का) युष्माकम् (तुम सबका)
------------------------------------------------------------------
एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
1) अन्य सर्वे - ...ति (2) - ...तः (3) -....अन्ति
4) त्वम् - ...सि/ षि (5) युवाम् - ...थः (6) यूयम् - ...थ
7) अहम् - ...मि (8) आवाम्- ...वः (9) व्यम् - ...मः
----------------------------------------------------------------
उत्तराणि (ANSWER)
विद्यार्थी स्वयं उच्चारण करेंगे।
प्रश्न 2: निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत –
यथा – अहं पठामि। – (बहुवचने ) – वयं पठामः।
(क) अहं नृत्यामि। – (बहुवचने ) – ...........................
(ख) त्वं पठसि। – (बहुवचने ) – ...........................
(ग) युवां क्रीडथः। – (एकवचने) – ...........................
(घ) आवां गच्छाव:। – (बहुवचने ) – ...........................
(ङ) अस्माकं पुस्तकानि। – (एकवचने) – ...........................
(च) तव गृहम्। – (द्विवचने) – ...........................
उत्तराणि (ANSWER)
क. वयं नृत्यामः।
ख. यूयं पठथ।
ग. त्वं क्रीडसि।
घ. वयं गच्छामः।
ङ. मम पुस्तकम्।
च. युवयोः गृहे।
प्रश्न 3: कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत–
(क) ....................... पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) ....................... गच्छथ:। (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत्....................... पुस्तकम्। (माम्/मम्)
(घ) ....................... क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) ....................... छात्रे स्व:। (वयम्/आवाम्)
(च) एषा....................... लेखनी। (तव/त्वाम्)
उत्तराणि (ANSWER)-
क. अहं पठामि।
ख. युवां गच्छथः।
ग. एतत् मम पुस्तकम्।
घ. युष्माकं क्रीडनकानि।
ङ. आवां छात्रे स्वः।
च. एषा तव लेखनी।
प्रश्न 4: क्रियापदै: वाक्यानि पूरयत–
[पठसि, धावाम:, गच्छाव:, क्रीडथ:, लिखामि, पश्यथ]
यथा– अहं पठामि।
(क) त्वं .......................
(ख) आवां .......................
(ग) यूयं .......................
(घ) अहं .......................
(ङ) युवां .......................
(च) वयं .......................
उत्तराणि (ANSWER)-
क. त्वं पठसि।
ख. आवां गच्छावः।
ग. यूयं पश्यथ।
घ. अहं लिखामि।
ङ. युवां क्रीडथः।
च. वयं धावामः।
प्रश्न 5: उचितपदै: वाक्यनिर्माणं कुरुत–
[ मम, तव, आवयो:, युवयो:, अस्माकम्, युष्माकम् ]
यथा– एषा मम पुस्तिका।
(क) एतत् ....................... गृहम्।
(ख) ....................... मैत्री दृढा।
(ग) एष: ....................... विद्यालय:।
(घ) एषा ....................... अध्यापिका।
(ङ) भारतम् ....................... देश:।
(च) एतानि ....................... पुस्तकानि।
उत्तराणि (ANSWER)-
क. एतत् मम गृहम्
ख. आवयोः मैत्री दृढा।
ग. एषः तव विद्यालयः।
घ. एषा युवयोः अद्यापिका।
ङ. भारतम् अस्माकं देशः।
च. एतानि युष्माकं पुस्तकानि।
प्रश्न 6: एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत–
यथा– एष:– एते (सः तौ ते) (सा ते ताः) (तत् ते तानि)
(एषः एतौ एते) (एषा एते एताः) (एतत् एते एतानि)
(क) स: –.......................
(ख) ता: –.......................
(ग) एता:–.......................
(घ) त्वम्–.......................
(ङ) अस्माकम्–.......................
(च) तव–.......................
(छ) एतानि–.......................
उत्तराणि (ANSWER)-
क. ते
ख. सा
ग. एषा
घ. यूयम्
ङ. मम
च. युष्माकम्
छ. एतत्
प्रश्न 7:
(क) वार्तालापे रिक्तस्थानानि पूरयत–
यथा–प्रियंवदा–शकुन्तले! त्वं किं करोषि?
१.शकुन्तला–प्रियंवदे! .......................नृत्यामि, ....................... किं करोषि?
२. प्रियंवदा – शकुन्तले! ....................... गायामि। किं ....................... न गायसि?
३. शकुन्तला – प्रियंवदे! ....................... न गायामि। ....................... तु नृत्यामि।
४. प्रियंवदा – शकुन्तले! किं ....................... माता नृत्यति।
५. शकुन्तला – आम् ....................... माता अपि नृत्यति।
६. प्रियंवदा – साधु, ....................... चलाव:।
उत्तराणि (ANSWER)-
(क.)
१. शकुन्तला – प्रियंवदे! अहं नत्यामि, त्वं किं करोषि?
२. प्रियंवदा – शकुन्तले! अहं गायामि। किं त्वं न गायसि?
३. शकुन्तला – प्रियंवदे! अहं न गायामि। अहं तु नृत्यामि।
४. प्रियंवदा – शकुन्तले! किं तव माता नृत्यति।
५. शकुन्तला – आम्, मम माता अपि नृत्याति।
६. प्रियंवदा – साधु, आवां चलाव:।
(ख) उपयुक्तेन अर्थेन सह योजयत–
शब्द: अर्थ
१. सा तुम दोनों का
२. तानि तुम सब
३. अस्माकम् मेरा
४. यूयम्. वह (स्त्रीलिङ्ग)
५. आवाम् तुम्हारा
६. मम वे (नपुंसकलिङ्ग)
७. युवयो: हम दोनों
८. तव हमारा
उत्तराणि (ANSWER)-
शब्द: अर्थ
१. सा वह (स्त्रीलिङ्ग)
२. तानि वे (नपुंसकलिङ्ग)
३. अस्माकम् हमारा
४. यूयम्. तुम सब
५. आवाम् हम दोनों
६. मम मेरा
७. युवयो: तुम दोनों का
८. तव तुम्हारा
--------------------------------------------
Comments
Post a Comment