6.15.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson-15  वृक्षाः सत्पुरुषा: इव  / VrikshaH SatpurushaaH iv वयम् अभ्यासं कुर्म:      १. पाठे लिखितानि सुभाषितानि सस्वरं पठन्तु, अवगच्छन्तु, लिखन्तु स्मरन्तु च। २. पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखन्तु। (क) वृक्षाः स्वयं कुत्र तिष्ठन्ति ?   (ख) परोपकाराय काः वहन्ति? (ग) दशवापीसमः कः भवति? (घ) सत्पुरुषाः इव के सन्ति? (ङ) अर्थिनः केभ्यः विमुखाः न यान्ति? (च) वृक्षाः स्वयं कानि न खादन्ति? उत्तरम् -    (क) आतपे (ख) नद्यः (ग) हृदः (घ) वृक्षाः (ङ) वृक्षेभ्यः / महीरूहेभ्यः (च) फलानि  ३. पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि पूर्णवाक्येन लिखन्तु।   (क) नद्यः किं न पिबन्ति? (ख) वृक्षाः अस्मभ्यं किं किं यच्छन्ति? (ग) इदं शरीरं किमर्थम् अस्ति ? (घ) दशपुत्रसमः कः भवति? (ङ) केषां विभूतयः परोपकाराय भवन्ति?  (च) अन्यस्य...

1st 2nd 3rd

  6.14.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson-14   माधवस्य प्रियम् अङ्गम् / Madhavsya Priyam Angam वयम् अभ्यासं कुर्म:      1.  उत्तरम् -   नेत्रम् उदरम्  चरण:  / पाद:  हस्त:  मुखम्  2. कोष्ठकात् समुचितं क्रियापदम् चित्वा  उदहरणानुसरम्  अङ्गस्य कार्यं लिखन्तु।  यथा नयनं - पश्यति (क)  मुखम् - ..............  (चलति,  हसति, वदति )  (ख) पाद: - ..............  (लिखति, चलति, पश्यति)  (ग) कर्ण: - ..............  (हसति, वदति, शृणोति )  (घ) नासिका - .............. (आघ्राणम् करोति, नृत्यति, धावति) (ङ) जिह्वा -.............. (धावनं करोति, आस्वादनं करोति, पश्यति)   उत्तरम् - (क) मुखम् -  वदति   (ख) पाद: -  चलति (ग) कर्ण: -  शृणोति  (घ) नासिका -  आघ्राणम् करोति   (ङ) जिह्वा - आस्वादनं करोति  3. कोषकात् समुचितां संख्यां चित्वा रिक्तस्थानम्  पूरय...

  6.13.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson- 13     सङ्ख्यागणना ननु सरला / Sankhya Ganna Nanu Sarla   वयम् अभ्यासं कुर्म:      1.  पाठस्य आधारेण अधोलिखितानां प्रश्नानाम् एकपदेन उत्तराणि लिखन्तु ।  (क) कः एकः अस्ति? (ख) कः षण्मुखदेवः अस्ति? (ग) कः त्रिनयनमूर्तिः अस्ति? (घ) का सरला अस्ति? (ङ) के अतुलबलाः सन्ति? उत्तरम्-  (क) सूर्यः (ख) सुरसेनानी/कार्तिकेयः    (ग) शंकरः (घ) संख्या गणना   (ङ) अष्ट दिग्गजा:  2. उदाहरणानुगुणं शब्दानां पुरतः उचितां संख्यां लिखन्तु । यथा - आकाशे ........१............. सूर्य: विभाति ।  (१, २, ३, ४) (क) मम हस्ते ..................... अङ्गुलयः सन्ति । (९, ५, ८, ७) (ख) सप्ताहे .....................  वासरा: भवन्ति ।(६, १०, ७, ५) (ग) कार्तिकेयस्य ..................... मुखानि सन्ति ।(१, ६, १०, ३)  (घ) व्याकरणे..................... वचनानि सन्ति ।(१०, ९, ३, ५ ) (ङ) गगने........................

  6.12.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson- 12 आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः/  Aalasyam Hi Manushyaanaam Sharirastho mahaan RipuH   वयम् अभ्यासं कुर्म:      1. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् एकपदेन  उत्तराणि यच्यन्तु । (क) भिक्षुक: किं करोति स्म? (ख) कदाचित् तेन मार्गेणा क: आगच्छाति? (ग) भिक्षुक: धनिकात् किम् इच्छति? (घ) धनिक: भिक्षुकात् किं याचितवान्? (ङ) सौभाग्येन वयं किं प्राप्तवन्त:?  उत्तरम्  (क) भिक्षाटनम्  (ख) भिक्षुक: (ग) प्रभूतं धनम्   (घ) पादौ / हस्तौ/ शरीराङ्गानि   (ङ) मानवजन्म  2. अर्थोलिहिताना प्रश्नांनामू उत्तराकि 'आम्' अथवा 'न' इति पर्दैन लिखन्तु  यथा  -ग्रामें कञ्चन भिक्षुक: आसीता आई (क) भिक्षुक: उन्नत: दृढकाय: व आसीत (ख) जना: तस्मै दण्ड अच्छानिता (ग) भिक्षुक: प्रभूतं धनम् इच्छिता (घ) भिक्षुक: धनिकाय पार्दै दाता (ङ) भिक्षुक: भिक्षाटन त्याजाता  उत्तरम्-   (क) आम्  (ख) न (ग) आम् (घ) ...

  6.11.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson- 11   पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि  / Prithivyaam Trini Ratnaani वयम् अभ्यासं कुर्म:      1. एतानि सर्वाणि सुभाषितानि उच्चैः पठन्तु पठन्ति स्मरन्तु  लिखन्तु च। 2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखन्तु। ( निम्नलिखित प्रशनों के उत्तर एक पद में लिखें) (क) पृथिव्यां कति रलानि सन्ति? (ख) अयं निजः: परो वा इति गणना केषां भवति? (ग) कार्याणि केन सिध्यन्ति? (घ) विद्या कि ददाति? ङ) जननी जन्मभूमिश्च कस्मात् गरीयसी? (च) लडका कीदूशी आसीत्? उत्तरम्- (क) त्रीणि। (ख) लघुचेतसाम्। (ग) उद्यमेन। (घ) विनयम। (ङ) स्वर्गात्। (च) स्वर्णमयी। 3. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् एकवाक्येन उत्तराणि लिखन्तु' (अधोलिखित प्रश्नों के उत्तर एक वाक्य में लिखो) (क) पृथिव्यां त्रीणि रलानि कानि सन्ति? (ख) उदारचरितानां भाव: क: भवति? (ग) मृगा: स्वयमेव कस्य मुखे न प्रविशन्ति? (घ) अभिवादनशीलस्य नित्यं कानि वर्धन्ते? (ङ) मनुष्यः धनात् किम् आप्नोति?  (च) उत्पन्नेषु कार्य...

  6.10.2 कक्षा/  Class- VI/6     संस्कृतम्/ Sanskrit        पाठ  /  Lesson- 10  त्वं आपणं गच्छ  / Tvam Apanam Gatch वयम् अभ्यासं कुर्म:      1. पूर्वपृष्ठस्य कोष्ठके दत्तानि रूपाणि दृष्वा रिक्तस्थानानि पूरयन्तु! उत्तरम्-  लिखतु लिखताम्  लिखन्तु लिख लिखतम् लिखत लिखानि लिखाव लिखाम क्रीडतु क्रीडताम् क्रोडन्तु  क्रीड क्रीडतम् क्रीडत क्रीडानि क्रीडाव क्रीडाम 2. निम्नलिखितेषु सुभाषितेषु लोटद्लकारस्य क्रियापदानि चित्वा लिखन्तु। (क) काले वर्षतु पर्जन्यः पृथिवी सस्यशालिनी। देशोञ्यं क्षोभरहित: सज्जना: सन्तु निर्भयाः।। उत्तरम्-  क) वर्षतु, सन्तु  वर्षन्तु, भवतु, यापयन्तु  ख) भवन्तु, सन्तु। तिष्ठन्तु, भवन्तु, पश्यन्तु, भवतु।  ग) सन्तु, सन्तु।  भवतु, भवतु, भवतु।  घ)  निन्दन्तु, स्तुवन्तु,  समाविशतु, गच्छतु, अस्तु।  कुर्वन्तु, भवतु, प्रशंस्तु।  3.  पठति - पठतु क्रीडामि - क्रीडानि खादति खादतु  पश्यसि पश्य   हसति - हसतु नयसि नय  नृत्यत...